Vào cuối chiến tranh thế giới lần II, hàng triệu người Nhật đã cố gắng thoát khỏi Machuria vì Nhật Bản đang trên đà thất bại. Trong cuộc tháo chạy hỗn loạn đó, nhiều trẻ em Nhật bị thất lạc hoặc bị bỏ rơi. Chúng phải sống với những gia đình người Trung Quốc. Từ năm 1981, chính phủ Nhật Bản đã liên tục mời những người đồng hương này về nước và tìm người thân. Trước sau có khoảng 2000 trẻ mồ côi Nhật vào thời đó, hưởng ứng lời mời này. Ông Deng Yunqiao đã 52 tuổi là một cảnh sát đã về hưu thuộc tỉnh Heilungkiang của Trung Quốc đã trở về gần đây. Ông đã nói chuyện với phóng viên Hideko Takayama của tòa soạn Newsweek ở Tokyo.Đoạn trích của cuộc phỏng vấn như sau:
Takayama: Ông phát hiện ra mình là người Nhật Bản khi nào?
Den: Vào năm 1991, khoảng một tháng trước khi mẹ nuôi của tôi mất. Bà ấy bị đau tim và đã nằm liệt giường trước đó. Bà biết rằng mình chỉ sống được thêm vài ngày nữa. Vào một buổi tối, cha nuôi của tôi cùng vợ tôi và tôi tập trung ở giường của bà. Bà đã khóc dữ dội và lần đầu tiên bà nói cho tôi biết, tôi không phải là con ruột của bà. Bà nói rằng: tôi là một đứa trẻ Nhật mồ côi mà bà nhặt được trong giai đoạn chiến tranh.
Họ đã tìm thấy ông như thế nào?
Cha nuôi của tôi kể rằng, ông nhặt được tôi vào tháng Tám của 51 năm về trước. Ông ấy là nông dân và sống trong một ngôi làng nhỏ có tên là Guang Hua ở tỉnh Heilungkiang, ở gần biên giới với Nga. Ông ấy thức sớm vào một ngày hè nóng nực năm 1945 để đi thăm ruộng. Ông ta đang đi thì nghe tiếng súng nổ. Ông chạy đến chỗ tiếng súng. Đó là một dãy đất sét trắng được san bằng. Ông đã thấy một cảnh tượng thật khủng khiếp: khoảng 30 - 40 xác chết đầy máu. Ông ta đã kể với tôi rằng : đó là những xác chết chết của phụ nữ và trẻ em Nhật. Ông định bỏ chạy về nhà, nhưng ông nghe thấy tiếng khóc của một đứa bé ở một nơi nào đó trong đóng tử thi. Ông tìm thấy một phụ nữ nằm úp mặt xuống đất và phía dưới cô ta là một đứa bé chưa tới một tuổi. Nó vẫn còn sống và đang khóc. Ông ấy nói: hình như người mẹ đã cố gắng dùng cơ thể mình để bảo vệ cho đứa con.
Ông cảm thấy thế nào khi biết được điều này?
Tôi đã đau khổ tột cùng và không thể ngăn được dòng nước mắt. Mẹ nuôi đã đối xử với tôi quá dịu dàng và triều mến nên tôi không bao giờ nghĩ: mình là con nuôi của bà. Bốn năm sau khi tôi sống chung với cha mẹ nuôi, thì họ có con. Cha mẹ nuôi của tôi có hết thảy là ba trai và ba gai. Mặc dù đã có con nhưng họ vẫn tiếp tục đối đãi tôi như là con ruột của họ. Chúng tôi rơi khỏi làng khi tôi lên ba, lúc đó cha tôi bắt đầu làm việc trong nhà máy. Họ đã cho tôi đi học đến khi tôi có bằng cử nhân thương mại.
Cha mẹ nuôi có giữ kĩ vật gì liên quan đến thân thế của ông không?
Cha nuôi đã tìm thấy tôi trong vòng tay của người mẹ bất hạnh khi ông ba mươi tuổi. Ông đã ước mình sẽ có một đứa con trai nên ông muốn nuôi dưỡng tôi như con trai của mình. Cha tôi nói, lúc đó tôi mặc đồ sợi bông và được gói trong bộ đồ Kimono. Tất cả những thứ đó đều bị thấm đầy máu. Cha mẹ tôi đã quẳng chúng đi vì không muốn để lại bất cứ dấu vết gì về tôi. Vì lo ngại rằng: tôi có thể rời xa họ nếu tôi biết tôi là đứa con nuôi. Mặc dù cha mẹ nuôi đã bỏ hết đồ đạc lúc còn bé của tôi nhưng họ đã làm một thứ để luôn luôn nhớ đến nguồn gốc của tôi. Họ đặt tên cho tôi là Yunqiao có nghĩa là " chiếc cầu mờ ảo ". Họ đã nói với tôi là: có một cây cầu nhỏ gần cánh đồng Kaoliang, chỗ mà cha tôi tìm thấy tôi giữa đóng xác chết.
Khi nào ông bắt đầu tìm hiểu về quá khứ của mình?
Hai năm sau khi mẹ nuôi nói cho tôi biết sự thật. Trong những năm đó, tôi không muốn tin những gì họ nói. Đến năm 1933 thì cha của tôi đã hơn tám mươi tuổi rồi, sức khỏe của ông càng ngày càng yếu vì chứng cao huyết áp và bệnh tim. Ông muốn tôi đi tìm cha mẹ ruột của mình trong lúc ông vẫn còn khỏe. Tôi đã suy nghĩ cẩn thận về vấn đề đó. Lúc đó, tất cả mọi chuyện xảy ra quá nhanh. Tôi có rất nhiều câu hỏi trong đầu: tôi là ai? tên họ là gì? Trời ơi! Tôi thậm chí không thể trả lời được những câu hỏi đó. Mẹ ruột đã bị giết nhưng tôi có linh cảm rằng cha ruột của tôi vẫn còn sống. Vì thế, tôi đã nộp đơn xin chính phủ Trung Quốc điều tra và họ đã chứng mình rằng: tôi là một trẻ em Nhật mồ côi năm đó.
Họ đã chứng minh điều ấy như thế nào?
Đó là một cuộc điều tra kĩ lưỡng, được thực hiện bởi trung ương và kết hợp với tỉnh Heilungkiang. Họ đã đến Guang Hua, nơi cha mẹ nuôi của tôi từng sống và hỏi dân làng những chuyện đã xảy ra 51 năm về trước. Nhiều người đến và nói với những thanh tra rằng: tôi là đứa trẻ mồ côi năm ấy. Tôi đã viếng thăm cánh đồng Kaoliang và đã thấy nơi mà người mẹ xấu số của mình được tìm thấy.
Trong một vài trường hợp thì những người đàn ông Nhật đã bắn phụ nữ và trẻ em của dân tộc mình, vì những người này gây trở ngại cho việc tẩu thoát của họ. Ai đã giết mẹ ông?
Lúc đó cha nuôi không thấy chính xác những gì đang xảy ra ở đó, nhưng dân làng ở đó nói rằng: chính những người lính Nhật Bản đã bắn những người vợ và con của họ.
Một người phụ nữ ở Nagano nghĩ ông là em trai của bà ta. Cuộc gặp gỡ ra sao?
Bà ấy nói với tôi về nơi mà bà nghĩ em mình đã chết. Không may là, nơi đó không phải là chỗ mà tôi được tìm thấy. Bà ấy cũng đề cập đến thời gian xảy ra sự việc, nhưng nó không khớp với trường hợp của tôi. Như thế là, bà đành chấp nhận là bà đã nhìn lầm. Nhưng tôi khôn quá buồn vì chuyện đó đã xảy ra quá lâu rồi và bây giờ muốn tìm hiểu tất cả là chuyện không dễ dàng. Nhưng tôi muốn tiếp tục tìm kiếm gia đình và những người thân khác của tôi.
